Thẩm Thăng Y mang vai trò như một thanh tra cảnh sát điều tra vụ án tày đình của giới Võ Lâm, đây là sự sáng tạo căn bản làm nên bộ tiểu thuyết võ hiệp này. Nó tái hiện những mâu thuẫn thường nảy sinh từ hiện thực xã hội, là những mâu thuẫn của đời sống xã hội được "võ hiệp hóa" và lồng vào kết cấu mạch truyện Gây án - Điều tra - Phá án. Nhiều vụ án trong Thẩm Thăng Y truyền kỳ hệ liệt do một số cá nhân gây ra chỉ đơn thuần vì lý do riêng tư... Nhiều nhân vật phản diện trong tác phẩm này có thân phận khá hiện đại, có khi là một bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ giỏi thuật dịch dung dùng tài năng toan cướp ngôi vua, có khi là một ông trùm xã hội đen đứng đầu một tổ chức tội ác chuyên gây án... Tuy cùng là một chuyện có hệ thống, nhưng mỗi vụ án đều riêng biệt, đều kết thúc rất ảo diệu. Những điều này đã làm nên sức hấp dẫn của bộ truyện nhiều tập về Thẩm Thăng Y - một nhân vật giống anh hùng mà không hẳn là anh hùng, giống lãng tử mà không hẳn là lãng tử, chống lại tội ác nhưng có thể tha thứ cho kẻ ác, thương yêu mọi người nhưng biết cách cảnh giác với con người. "Chuyện Thẩm Thăng Y khúc chiết ly kỳ, khẩn trương kịch liệt, vả lại rất tình tứ, nhưng hoàn toàn không phải là chuyện hoang đường vô căn cứ, mà lại chan chứa tình cảm với bạn bè, khảng khái và nghĩa hiệp, sâu sắc và thông cảm, hy vọng người đọc sau khi vui buồn cảm động có thể cảm nhận được sự gợi ý trong sách, nhìn con người và sự việc trên đời sâu hơn, xa hơn" - Cổ Long.